December 2022
Over innovaties in de Nucleaire Geneeskunde Ieder jaar, tegelijk met het effectueren van de jaarlijkse congressen van de European Association of Nuclear Medicine (EANM) en de Society of Nuclear Medicine & Molecular Imaging (SNMMI), wordt met toenemende belangstelling gekeken naar eventuele nieuwe technologieën, de potentiële gamechangers in de nucleaire geneeskunde. Gamechangers kunnen worden beschouwd als een voorbeeld van wat bekend staat als “disruptieve innovatie”. Door de baanbrekende aspecten kunnen deze technologieën bepaalde werkwijzen significant veranderen en zelfs overbodig maken: in woorden van Bower et al. (1) is de uitdaging voor makers en gebruikers mee te varen op elke innovatieve golf. Een recent, en nu al klassiek, voorbeeld hiervan is de introductie van de iPhone in 2007. Deze, en al de later geïntroduceerde smartphones, veranderden de wereld van de persoonlijke communicatie en de toegang tot informatie drastisch. Een ander voorbeeld is de evolutie van de polshorloges, eerst mechanisch en vervolgens van een batterij voorzien, om een paar jaar later kwartshorloges te worden en tegenwoordig als smarthorloges overal te vinden en te zien (2). Ook in de evolutie van de nucleaire geneeskunde vindt men diverse voorbeelden van disruptieve technologie. Zoals destijds de cirkelvormige gammacamera het werd t.o.v. de rectilineaire scanner. Of de grootveld modellen die de kleinveld gammacamera in de zeventiger jaren verdrongen. In de ‘Uit de Oude Doos’ van deze editie van het TvNG aandacht voor een gamechanger uit het laatste decennium van de vorige eeuw; de rechthoekige dubbelkops gammacamera’s gaven, met hun mogelijkheid om in relatief korte acquisitietijden beeldvorming van het gehele lichaam te vervaardigen, een impuls aan het gebruik van de nucleaire geneeskunde in de wereld van de oncologie. In het huidige millennium transformeerden SPECT en PET disruptief in respectievelijk SPECT/CT en PET/CT. Als meer recente voorbeelden van disruptieve innovaties kunnen de lang axiaal gezichtsveld PET/CT en de SPECT/CT met CZT-technologie worden beschouwd; deze toestellen werden reeds vóór de Covid-19 crisis geïntroduceerd, maar hun commerciële beschikbaarheid, ook een voorwaarde voor het succes van disruptieve technologieën, is pas recent uitgebreid, zoals het EANM’22 congres liet zien. Vrij uniek voor de nucleaire geneeskunde is, naast de apparatuur, de innovatie op het gebied van radioactieve tracers. Dat de introductie van sommige tracers ook disruptief kan werken, wordt in de laatste jaren door tracers zoals PSMA bewezen; deze stof verdrong niet alleen [18F]-fluorocholine voor disseminatieonderzoek bij het prostaatcarcinoom maar zorgt tegenwoordig, mede door een toenemende mate van beschikbaarheid, voor een algehele uitbreiding van de klinische indicaties. Ook voor wat betreft therapie in de vorm van [177Lu]Lu-PSMA. Vol verwachting kloppen onze harten, als we denken aan de mogelijkheden die zich de komende jaren op radiofarmaceutisch gebied zullen gaan openbaren. Tenslotte wordt ook kunstmatige intelligentie, een innovatie die een belangrijk traject achter de rug heeft in de radiologie, gekenmerkt als een disruptieve innovatie in de nucleaire geneeskunde (3). Het bewijs is te vinden in de veelvuldige presentaties over dit onderwerp op het EANM’22 congres. Wordt deze in een stroomversnelling geraakte ontwikkeling de preambule van de algemene beschikbaarheid van een algoritme voor machine learning, inzetbaar als optie op alle nucleair geneeskundige terminals? Van disruptieve technologieën naar ontwrichting in het traditionele patroon van het TvNG themanummer in december. Dit themanummer zal in juni 2023 verschijnen, met Marnix Lam als gasthoofdredacteur. De huidige editie betreft dus een ‘normale’ editie, welke start met de inaugurele rede van september jl. “Komt een arts bij de dokter…”, door Eric Verburg in Rotterdam gehouden. Vervolgens in de rubriek Onderzoeker in de Kijker een interview met Robin de Kruijff naar aanleiding van haar Veni-subsidie, die recent is toegekend voor de ontwikkeling van een nieuw soort 99mTc-generator. Hierna het verslag van de in Amersfoort gehouden najaarsbijeenkomst van de NVNG met samenvattingen van de vrije uitzendingen en de aankondiging van de Woldring Prijs 2022. De winnaar van deze prijs, Marti Boss, wordt aansluitend kort geïnterviewd. Na de samenvatting van het proefschrift van Sabine Koenders een interview met Judit Adam die tijdens het EANM’22 te Barcelona een succesvolle vlog onderhield. Vervolgens een beknopte samenvatting van de introductie van de QIBA (Quantitative Imaging Biomarker Alliance) richtlijn ter verbetering van PET/CT kwantificatie. Tot slot wordt in de ‘Uit de Oude Doos’ aandacht besteed aan de tijden toen planaire beeldvorming nog de boventoon voerde met reflecties van Kees Hoefnagel en Frits Smit. De evolutie van de nucleaire geneeskunde is door de jaren heen gekenmerkt door de introductie van talloze innovaties. Vele hiervan vielen in de disruptieve categorie en hebben werkwijzen drastisch veranderd. In dat opzicht worden de beoefenaars van de nucleaire geneeskunde voortdurend op de proef gesteld. Dat deze aanpassingen meestal met succes worden afgerond, spreekt boekdelen over een vakgebied vol dynamiek en flexibiliteit. De redactie van het TvNG twijfelt er niet aan dat dit in 2023 gecontinueerd zal worden. Fijne jaarwisseling. Renato Valdés Olmos & Ben Bulten INHOUD ORATIE Komt een arts bij de dokter… F.A. Verburg ONDERZOEKER IN DE KIJKER Het oplossen van het technetiumtekort R. de Kruijff CWO NAJAARSSYMPOSIUM NVNG Wetenschappelijke vergadering NVNG: "Nuclear Medicine: from bench to bedside" WOLDRING PRIJS IN DE KIJKER Woldring Prijs 2022: Theranostics van hyperinsulinemische hypoglykemie gebruik makend van exendin-gebaseerde tracers M. Boss PROEFSCHRIFT Myocardial bloodflow quantification using rubidium-82 PET S. Koenders INSIDE EANM'22 Het EANM’22 Congres van binnenuit J. Adam RICHTLIJN Introducing quantitative imaging biomarker alliance (QIBA) certification to improve PET/CT conformance UIT DE OUDE DOOS Toen planaire beeldvorming de boventoon voerde CURSUS- EN CONGRESAGENDA